zespoły powiatu augustowskiego

„Riabina”
– zespół śpiewaczy z Gabowych Grądów

Zespół jest jedynym na terenie Polski przedstawicielem tradycji kulturowej Rosjan- staroobrzędowców, którzy po zaistniałym w połowie XVII wieku rozłamie w rosyjskim prawosławiu -uciekali na tereny ówczesnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Zespół powstał w 1986r; składa się z 6 kobiet. Wykonują wielogłosowe pieśni a capella wywodzące się z własnej, rosyjskiej tradycji kulturowej, w tym obrzędowe (weselne), ballady, pieśni i tańce korowodowe.
„Riabina” występowała m. in. na festiwalu kazimierskim (gościnnie w 1988r.), Ogólnopolskim Konkursie Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie (1995- wyróżnienie), oraz wielu ogólnopolskich festiwalach, w tym również mniejszości narodowych.
Zespół nagrał dwie płyty CD („Riabina”- pieśni staroobrzędowców”- ZPR Records 2000 oraz „W styrawierskyj dziariewni”- „Konador Firma Fonograficzna 2008). Nagrania „Riabiny” są także na płytach CD wydawanych przez RCKL z serii „Muzyka Źródeł”: dysk nr 18- „Mniejszości narodowe i etniczne, cz. II”.
W 2013 zrealizowano także z okazji 25- lecia zespołu film DVD obrazujący niektóre tradycje obrzędowe staroobrzędowców z perspektywy członkiń zespołu. Kilka filmów dokumentalnych z udziałem „Riabiny” zrealizował także białostocki Ośrodek TVP.
„Riabina” została również w 2010r. laureatem odbywających się w Moskwie światowych festiwali diaspory rosyjskiej.
Zespół występuje w rekonstruowanych kobiecych strojach właściwych dla lokalnego staroobrzędowego osadnictwa na terenie Polski.
Liderka zespołu: Zinaida Ancipow.
Siedziba zespołu: Klub w Gabowych Grądach, tel. 87: 644 90 98; halinaau@wp.pl .
Patronat: Gminny Ośrodek Kultury gminy Augustów z siedzibą w Żarnowie: 16-300 Augustów, tel. 87:643 69 50 gok-zarnowo@home.pl .
więcej: http://www.gmina-augustow.home.pl/oik.htm

 

„Lipsk”
– zespół regionalny z Lipska nad Biebrzą

Adres zespołu: Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Rynek 23, 16-315 Lipsk nad Biebrzą, tel./faks (+87) 642 35 86; e-mail: mgok@lipsk.pl
Kierownik zespołu: Barbara Tarasewicz, Lipsk, ul. Nowodworska 21/11, tel. (+87) 642 22 22, e-mail: taras_b@wp.pl
Zespół powstał w 1973 r.; obecnie w jego skład wchodzi kilkanaście osób z kilku pokoleń. Wykonują jedno- i wielogłosowe pieśni wywodzące się z lokalnej tradycji kulturowej (w tym obrzędowe, ballady), a także widowiska (obrzędowość doroczna i rodzinna). Zespół reprezentuje tradycje polsko–czarnoruskiego pogranicza kulturowego (Czarna Ruś lub Ruś Litewska – historyczny region kulturowy Białorusi, terytorialnie podobny do obecnego województwa grodzieńskiego).
„Lipsk” kilkukrotnie został laureatem Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą (I nagroda – 1983, Grand Prix „Baszta” – 1994), Ogólnopolskich Sejmików Teatrów Wiejskich w Tarnogrodzie k. Zamościa oraz wielu innych ogólnopolskich festiwali kultury tradycyjnej.
Zespół w 2003 r. nagrał (przy pomocy Radiowego Centrum Kultury Ludowej) CD „Kto kochania nie zna”; 2 pieśni weselne znalazły się również na CD „Suwalskie, Podlasie”, (seria „Muzyka źródeł”, wyd. Radiowe Centrum Muzyki Ludowej Polskiego Radia, 1997 r.). W 1993 r. spektakl „Wieczór panieński” (laureat z Tarnogrodu) został zekranizowany dla II programu TVP (reż. Aleksandra Domańska).
„Lipsk” występuje w odtworzonych po 1983 r. strojach i ubiorach właściwych dla okolic Lipska (konsultacja etnokostiumologiczna – Genowefa Tkaczyk z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie). Zespół od 1996 r. posiada zbiorowe członkostwo Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
więcej: http://www.lipsk.pl/glowna.html

 

Krystyna Cieśluk
–twórczyni rękodzieła, animatorka folkloru z Lipska Nad Biebrzą – poł.- wsch. Suwalszczyzna

Twórczyni ludowa z Lipska nad Biebrzą, specjalizująca się w plastyce obrzędowej, dokumentacji folkloru muzycznego i tanecznego obszaru gminy Lipsk i gmin ościennych, w zbieraniu i ochronie elementów kultury materialnej swojego regionu oraz gromadzeniu (archiwizacja, katalogowanie) informacji na temat ginących zawodów i osób je wykonujących.

Krystyna Cieśluk urodziła się 25.VI.1937 r. w Lipsku, w rodzinie chłopskiej Jana i Marii Pietrewicz z d. Korniłowicz. W rodzinnej miejscowości ukończyła 7 – letnią szkołę podstawową a następnie kontynuowała naukę w Liceum Pedagogicznym w Bartoszycach. W roku 1955 wyszła za mąż za Józefa Cieśluka.
W 1956 r. po raz pierwszy została zarejestrowana jako twórczyni przez pracowników Muzeum Etnograficznego w Krakowie: Marię Przeździecką i Irmę Czarnecką. Od tego czasu utrzymywała również kontakt z prof. dr Romanem Reinfussem – wpierw korespondencyjny, zaś w czasach STL- owskich również bezpośredni. W roku 1963 pracownicy Instytutu Sztuki PAN w Krakowie dokumentowali jej twórczość w artykule o tradycyjnych pisankach województwa białostockiego w periodyku „Polska Sztuka Ludowa” nr 2/1965.
Na przełomie lat 50.-60. Krystyna Cieśluk wraz ze swoją matką wykonywały pisanki na potrzeby znajomych i kuzynów, znane były w okolicy z pięknie zdobionych jajek. Ich wyroby trafiały również za granicę do USA, Kanady, Niemiec, Francji i ZSRR. Początkowo były malowane w farbach naturalnych, które przygotowywały same z różnych roślin i wg tradycyjnych receptur.

W kwietniu 1969 r. Krystyna Cieśluk zdobyła I nagrodę (z puli Ministerstwa Kultury i Sztuki) w ogólnopolskim konkursie na pisanki ludowe organizowanym przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie. Otrzymywała nagrody i wyróżnienia na wielu konkursach i przeglądach gminnych, powiatowych, wojewódzkich i ogólnopolskich począwszy od roku 1972.
Zaczęła też wykonywać pisanki na zamówienia „Cepelii” (w Białymstoku i w Warszawie), z którą współpracowała przez 20 lat. Realizowała zamówienia krajowe i zagraniczne (Szwecja, Norwegia, Francja, Dania, Kanada, Niemcy, Rosja, USA, Holandia i inne). Poprzez Muzeum Etnograficzne w Krakowie jej pisanki znalazły się na wystawie w Szwajcarii w 1974 r.
Oprócz pisanek wykonuje wycinanki ludowe, kwiaty bibułkowe, pająki, hafty, koronki, przedmioty ze słomy i korzeni drzew, wieńce dożynkowe, pieczywo obrzędowe.
Z inicjatywy K. Cieśluk w 1973 r. powstało w Lipsku Koło Twórców Ludowych zrzeszające w szczytowym okresie 62 twórców różnych dziedzin sztuki ludowej.
7 lipca 1973 r. została przyjęta w poczet członków Stowarzyszenia Twórców Ludowych (nr legitymacji: 357). W latach 1978 – 1997 pełniła funkcję prezesa Suwalskiego Oddziału STL; przez dwie kadencje była członkiem Zarządu Głównego STL w Lublinie.
Już wówczas, nie będąc jeszcze etatowym pracownikiem kultury, prowadziła zajęcia wykonywania pisanek dla dzieci i młodzieży oraz organizowała konkursy na „Najładniejszą pisankę”. Zajęcia takie kontynuowała później, będąc już pracownikiem ośrodka kultury.

Z dniem 1.IV.1973 r. rozpoczęła pracę w Gminnym Ośrodku Kultury w Lipsku na stanowisku świetlicowej. Po kilku miesiącach została kierownikiem GOK i pełniła tę funkcje do końca 1978r. Od 1979r do 1990r pracowała w GOK jako instruktor ds. folkloru. Już w pierwszym miesiącu pracy zorganizowała pierwszą w historii miejscowości wystawę sztuki ludowej. Utworzyła dziecięce kółko plastyczne, które zajmowało się wykonywaniem pisanek, wycinanek, pająków ze słomy i innych wyrobów słomianych, wyrobów z korzeni drzew, z szyszek sosnowych itd.

W maju 1973 r. zorganizowała kolejną wystawę w zakresie tkactwa regionalnego (dywany dwuosnowowe, radziuszki, dywany wybierane, kilimy, sejpaki, tkane obrusy, serwety, firany, krajki, ręczniki), a także haftów (w tym krzyżykowych), wycinanek, wyrobów ze słomy itp.

Po raz pierwszy wzięła udział w Targach Sztuki Ludowej towarzyszących Ogólnopolskiemu Festiwalowi Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym w roku 1974 (w latach późniejszych uczestniczyła w tych targach wielokrotnie).
Przez około 30 lat swojego życia związana była z lipskim Muzeum Regionalnym, które jest częścią składową Miejsko – Gminnego Ośrodka Kultury w Lipsku. Powstało ono w 1975 r. z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Lipska, którego jest oddaną i aktywną członkinią (od wielu lat pełni w nim funkcję przewodniczącej komisji kultury).
Od samego początku stała się gorącą zwolenniczką utworzenia muzeum i w konsekwencji była jego założycielką. Przepracowała w nim 25 lat. Podczas setek wyjazdów zajmowała się zbieraniem eksponatów, organizacją wnętrz, była jego kustoszem i opiekunem.

W maju 1973 r. zainicjowała utworzenie Zespołu Regionalnego „Lipsk” składającego się z mieszkańców Lipska, którzy znali dawne pieśni i tańce regionalne.
Jako śpiewaczka ludowa zna setki pieśni ludowych swego regionu, jest skarbnicą wiedzy o zwyczajach i obrzędach.
Jako pracownik GOK kontynuowała zbieranie materiałów dotyczących dawnych obrzędów i zwyczajów, które stają się tematem kolejnych imprez np. „Wieczór dawnych wspomnień”, „Kręć się kręć wrzeciono”. Udało jej się zebrać materiał i opracować scenariusz dawnego wesela lipskiego, które zostało wystawione przez zespół regionalny 19.I.1974r. pod nazwą „Gody, nasze gody” a następnie zarejestrowane przez TVP.
Podczas wyjazdów po terenie gminy gromadziła na setkach taśm i opracowywała pieśni, tańce i regionalną muzykę ludową. Nagrała i spisała ponad 700 pieśni swego regionu. Wykonywane przez nią pieśni zostały udokumentowane przez prof. Jana Stęszewskiego i Bogusława Linette w 1989r., podczas etnomuzykologicznej praktyki studentów IM UAM.

Przyczyniła się do zrekonstruowania w 1983r regionalnego stroju lipskiego (wraz z etnokostiumologiem z PME Genowefą Tkaczyk), który został zarejestrowany w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie.

W roku 1983 r. Zespół Regionalny „Lipsk” za pieśni związane z obrzędami i zwyczajami wielkanocnymi otrzymał I nagrodę na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą, zaś przy powtórnym (w 1994r) wyjeździe na festiwal kazimierski zespół został laureatem Nagrody Głównej -„Baszty” w kategorii zespołów śpiewaczych.
Zespół Regionalny „Lipsk” jest także m. in. laureatem Ogólnopolskiego Sejmiku Teatrów Wiejskich w Tarnogrodzie k. Zamościa (1993 i 2000r).
Z okazji 30 –lecia zespołu wydano śpiewnik zawierający ok. 150 pieśni oraz CD p.t. „Kto kochania nie zna”. Większość repertuaru opublikowanego w tych wydawnictwach pochodzi ze zbiorów Krystyny Cieśluk.

Jako pracownik MGOK – przez wiele lat prowadziła Dziecięcą Grupę Obrzędową, która rokrocznie uczestniczyła w wojewódzkim „Święcie Wiosny” w Węgorzewie – imprezie dotyczącej zwyczajów i obrzędów okresu wielkanocnego, w przeglądach kolędniczych różnych szczebli i w różnych miejscowościach. W roku 1993 Młodzieżowa Grupa Obrzędowa za spektakl „Wieczór panieński” zdobyła nagrodę na Międzyregionalnym Przeglądzie Teatrów Wiejskich w Stoczku Łukowskim, a następnie na Ogólnopolskim Sejmiku Teatrów Wsi Polskiej w Tarnogrodzie k. Zamościa. Spektakl ten jako pierwszy doczekał się filmowej adaptacji w telewizyjnym cyklu „Pejzaże teatralne wsi polskiej”. Adaptacji wspólnie z K. Cieśluk dokonała reżyser Aleksandra Domańska.
Film TVP „Wieczór panieński” zrealizowano w okolicach Lipska w listopadzie 1995r, zaś pierwsza emisja 25 -minutowego widowiska miała miejsce w marcu 1996 r.

W roku 1990 przeszła na emeryturę, jednak nadal udziela się społecznie w Kole Twórców Ludowych, jest jedynym członkiem Zespołu Regionalnego „Lipsk”, który działa w nim od samego początku do chwili obecnej (przez te lata w zespole, w różnych latach funkcjonowało ponad 200 osób), pomaga w pracach muzeum, uczestniczy w pokazowych lekcjach twórczości ludowej m.in. w Muzeum Okręgowym w Suwałkach, w szkołach w Białymstoku, Suwałkach, Augustowie, w Lipsku.

Krystyna Cieśluk jest dwukrotną stypendystką Ministerstwa Kultury i Sztuki.
W roku 1998 w ramach półrocznego stypendium prowadziła zajęcia tkackie, hafciarskie, szydełkowe z młodzieżą IV – VIII klas szkoły podstawowej oraz penetrowała teren kilku sąsiednich gmin: Lipsk, Sztabin, Płaska odnośnie ginących zawodów.

W 2006 r. w ramach kolejnego stypendium półrocznego (lipiec –grudzień) dokumentowała teren 5 gmin wokół Lipska w zakresie tkactwa, ubioru, obrzędowości rodzinnej, potraw regionalnych, legend itp., a także poprzez autorskie wystawy dawnej dokumentalnej fotografii lokalnej oraz rękodzieła. Efektem stypendium jest m. in. utworzenie lokalnej „Galerii rodzinnej”, w której turystom przybliża dzieje kultury ludowej regionu oraz prezentuje wykonawstwo lokalnych pisanek.

O obyczajach zaręczynowych i weselnych panujących przed ponad półwieczem i o swoim ślubie napisała w 1977r. pracę konkursową pt. „Obyczaje rodzinne w kulturze ludowej”. W czerwcu 1977 r. otrzymała wyróżnienie w konkursie organizowanym przez Muzeum Etnograficzne w Warszawie nt. „Zwyczaje rodzinne w kulturze ludowej – Miłość i Małżeństwo”, a także wyróżnienie w pierwszym ogólnopolskim konkursie na pamiętniki twórców ludowych zorganizowanym przez „Cepelię” we wrześniu 1975r. otrzymała wyróżnienie.
Wielokrotnie gościła u siebie redaktorów czasopism, redakcji telewizyjnych i radiowych, którzy opisywali jej życie i twórczość.

Posiadane nagrody i odznaczenia:
– I nagroda Ministra Kultury i Sztuki – dwukrotnie: 1969 i 1980r
– odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”; – 1979r
– Złoty Krzyż Zasługi – 1998 r.
– Srebrny Krzyż Zasługi, – 1995r.
– Medal 40 –lecia PRL, – 1984r.
– Medal 400 – lecia Lipska, – 1980r.
– Brązowy, Srebrny i Złoty Medal za zasługi dla Lipska,
– Order Serca Matkom Wsi, – 1996r.
– Odznaka „Zasłużony dla Kółek Rolniczych”
– Medal za wychowanie trzech synów, którzy odbyli wzorowo służbę wojskową;
– Medal 20 – lecia Województwa Suwalskiego – 1997r.
– Odznaka „Za zasługi dla woj. suwalskiego”- 1988r.
W 2007 roku Krystyna Cieśluk została uhonorowana najbardziej prestiżową (w zakresie kultury ludowej) Nagrodą im. Oskara Kolberga przyznawaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Rodzimy region kulturowy: Suwalszczyzna; pogranicze kulturowe polsko-czarnoruskie.
„Modry Len”
– Zespół śpiewaczy z Nowinki

Zespół powstał w 1983 r.; w jego skład wchodzi 10 kobiet. Wykonywały (obecnie zespół nie działa) pieśni wywodzące się z własnej tradycji kulturowej (centralna Suwalszczyzna, obszar Puszczy Augustowskiej). W swej historii zespół odtwarzał lokalne wersje widowisk obrzędowych („Król Herod”, „Wieczór wielkopostny” i in.). Zespół przeważnie wykonuje swój repertuar a capella.
„Modry Len” jest trzykrotnym laureatem pierwszych nagród kazimierskich (1989, 1996 i 2002); ogólnopolskiego Sejmiku Teatrów Wiejskich w Tarnogrodzie koło Zamościa (1989 – nagroda za spektakl „Wieczór wielkopostny”) oraz wielu ogólnopolskich festiwali kultury tradycyjnej. Zespół dokonał wielokrotnych nagrań dla RCKL podczas pobytów kazimierskich.
W 1989 r. odtworzono subregionalne stroje dla zespołu (projekt i nadzór wykonawczy – etnokostiumolog Barbara Kaznowska z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie).
Zespół „Modry Len” posiada zbiorowe członkostwo Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Lider zespołu: Krystyna Rowińska.
Patronat: Gminny Ośrodek Kultury w Nowince, 16-304 Nowinka, tel. 87: 641 95 45; goknowinka@wp.pl.

Top