Oberek narodowy

Podczas gdy inne tańce: polonez, mazur czy krakowiak, rozwijały się i kształtowały, zyskując wysoką rangę tańców elit polskich, tak rozwój kujawiaka i oberka w kierunku „uszlachcenia się” jest powolny i do przełomu XIX/XX wieku odbywa się niemal wyłącznie w warstwie muzycznej. Pierwszy okres popularności tych tańców mocno zaznaczył się dopiero w przededniu I wojny światowej — w tym czasie ogromne sukcesy święciła (założona w 1881 r.) orkiestra włościańska Karola Namysłowskiego, wykonująca mazury, krakowiaki i polonezy (obok innych modnych tańców) — i oberki.

Prekursorem wprowadzenia zarówno oberka, jak i kujawiaka do zbioru tańców narodowych był Fryderyk Chopin. Żywiołowe i najszybsze oberki o silnych i regularnych akcentach, jako najszybsze z tańców mazurowych (obok kujawiaka i mazura) były jedną z inspiracji jego wyjątkowych mazurków, tworzonych w niezliczonej liczbie i różnorodności. Oberki te tańczono na obszarze całego kraju.

Oberki do tańca towarzyskiego, odbiegające od wzorców ludowych, komponowali: O. Kolberg, L. Lewandowski, H. Wieniawski, K. Namysłowski, W. Osmański, K. Szymanowski, F. Dzierżanowski i inni. W twórczości kompozytorskiej istnieją oberki instrumentalne lub wokalno-instrumentalne, spotykamy je w formie mazurków u F. Chopina, , R. Statkowskiego, G. Bacewicza, J. Krogulskiego, I. Dobrzyńskiego, E. Łodwigowskiego, K. Ładego, I. Komorowskiego, Z. Noskowskiego) i nauczycieli tańca, którzy począwszy od lat 50. XX wieku wprowadzili kujawiaka i oberka do społecznego obiegu elit polskich.

Niepowstrzymany pęd oberka w salonie dawnej Resursy Obywatelskiej w Suwałkach. 6.11.2015.

Niepowstrzymany pęd oberka w salonie dawnej Resursy Obywatelskiej w Suwałkach. Rekonstrukcja 6.11.2015.

Co ciekawe, oberek w swojej wersji narodowej nigdy nie zyskał powodzenia u elit innych krajów. Europejska arystokracja ceniła mazura i poloneza, chętnie oglądała krakowiaka, ale oberek i kujawiak nigdy nie zdobyły takiego samego uznania. Oberek, jako taniec dynamiczny, być może dla obcokrajowców nie okazał się wystarczająco charakterystyczny i nie miał wystarczająco „szlachetnego” charakteru by podbić salony.

Czy taniec, który unosi tancerzy (i widzów) nad ziemią, może nie mieć wystarczającego charakteru?

Czy taniec, który unosi tancerzy (i widzów) nad ziemią, może nie mieć wystarczająco szlachetnego charakteru?

A jednak do dobrze dobranej i zagranej muzyki to właśnie oberek narodowy czyni duże poruszenie wśród oglądających.

Tancerze wirując, rozsypują się po całej sali.

Tancerze wirując, rozsypują się po całej sali.

K.MIERZEJEWSKI

Uczenie mówiąc, w tańcu zachodzą interakcje. Emocje w oberku są widoczne, bo skoro obcas mężczyzny krzesze skry, iskrzenie jest nieuniknione.

K.MIERZEJEWSKI

A każdy tancerz stara się zaimponować partnerce szczególnymi krokami i figurami.

I nie ustaje w tym popisie tancerz wytrwały.

I nie ustaje w tym popisie tancerz wytrwały.

K.MIERZEJEWSKI

.

Źródła wiedzy:

  1. M. Guzy, Polskie tańce narodowe (czyli krótko o długiej historii tryumfalnego marszu i schyłku ich popularności w Polsce i na świecie), Kraków 2003

Autorem zdjęć ilustrujących niniejszy artykuł jest Krzysztof Mierzejewski. Tańczy Zespół Pieśni i Tańca „Suwalszczyzna”.

 

Praktyka:

Zespół Pieśni i Tańca „Suwalszczyzna”

Oberka narodowego wprowadził do widowiska „Bal w Resursie Obywatelskiej 1914 r.” Jarosław Wojciechowski, choreograf, wybitny znawca tańców polskich, tańców narodowych o salonowych, członek prezydium polskiej sekcji CIOFF. Kompozytorem tego tańca jest Bohdan Wędrychowski, autorem aranżacji muzycznej Krzysztof Krzesicki. Premiera widowiska miała miejsce w Suwałkach 11 listopada 2015 roku.

Muzyki (do żartobliwego „zwiastuna” widowiska, który został wyprodukowany przez grupę twórców-amatorów wideoklipu) można posłuchać tutaj:

Top