Polki różnych rodzajów
Salonowa odmiana polki od połowy XIX wieku była bardzo popularna w wielu krajach, szczególnie w Polsce, Niemczech i we Włoszech. Obok walca była bardzo popularnym tańcem towarzyskim w XIX w. Najsłynniejsi twórcy polek to: Bedřich Smetana, Antonín Dvořák, Stanisław Moniuszko, Piotr Czajkowski, Igor Strawinski, Dymitr Szostakowicz.
Polki salonowe rozpisane były na instrumenty salonowych orkiestr. Tańczy się je z dużo większą starannością i wykończeniem detalu kroku polki: noga rozpoczynająca takt czyni płynnie „wjazd” stopą w kierunku tańca, dając wrażenie gracji i miękkiego ciągłego ruchu ciała mimo skocznego charakteru tańca.
Polka salonowa w Suwałkach — mieście gubernialnym, koniecznej stacji pocztowej do zmiany koni w podróży z Wiednia przez Warszawę do Sankt Petersburga — była zapewne znana i tańczona w XIX wieku na balach oficerskich w suwalskim kasynie. Z całą pewnością tańczono ją w suwalskiej Resursie Obywatelskiej — czyli od 1913 roku.
Polka w sali balowej suwalskiej resursy obywatelskiej. Rekonstrukcja w wykonaniu ZPiT „Suwalszczyzna”, 6.11.2015.
Proces otwarcia salonów europejskich na nasze (i nie tylko nasze) tańce ludowe popularyzuje w przystępny sposób artykuł Historyczne tańce w kulturze Polski autorstwa Małgorzaty Kani:
Cały wiek XIX na wzór kontredansa kształtował figury mazura, poloneza, polki i walca. Nie zawsze było to wyraźne zapożyczenie figur kontredansowych, choć i to się zdarzało często, była to idea organizacji, ujęcia wspólnym układem nieograniczonej liczby uczestników zabawy, stworzenia ogólnego porządku tańca. W tym okresie szeroką falą wpływały do repertuaru balowego polka, mazur i walc. Kongres Wiedeński otworzył drogę tańcom ludowym i narodowym zwłaszcza tym które wywodziły się z kręgu środkowoeuropejskiego, z terenów Austrii, Czech, Słowacji, południowych Niemiec i Polski. Członkowie Kongresu w przerwach pomiędzy debatami, uczestniczyli w balach i redutach, na których starano się zainteresować gości nowymi pomysłami i w ten sposób wylansowano tańce wirowe, które dotąd nie miały pełnoprawnego wstępu do salonów.
Moda walca, która ogarnęła Wiedeń, pomaga polce wejść na parkiety balowe, mimo to droga jej była bardziej skomplikowana i nieuchwytna zazębiająca się o formy innych tańców. Tańce ludowe o rytmach polkowych były szeroko rozpowszechnione na terenie Czech, Moraw, Austrii, Niemiec i Polski. Na przełomie XVIII i XIX w. rytmy te częściowo zespoliły się z rytmami wciąż napływających kontredansów, zwłaszcza tych pochodzenia szkockiego z krokami ludowej polki. Wejście polki do salonów nie odbyło się zatem w sposób nagły i zdecydowany, ale jakby pośrednio, z pomocą szkockich kontredansów, które przyzwyczaiły uczestników balów i redut do bardziej żywych i skocznych rytmów. Reszty dokonała przemożna fala mody na tańce wirowe, wzbierająca się coraz bardziej w miarę upływu XIX w.
Najpierw tańczono polkę w Pradze, potem w Wiedniu gdzie komponował je Johan Strauss ojciec a potem jego synowie. Około 1840 roku polka została przeniesiona do Paryża gdzie śmiało rywalizowała z walcem w repertuarze tańców wirowych. Polka pozostała ulubionym tańcem salonów do końca XIX w. i wraz z walcem wkroczyła w wiek XX nie oddając prymu tańcom południowo- i północnoamerykańskim aż do czasów I wojny światowej. Bardzo bliskim krewnym polki był galop, pojawił się w dziejach tańca salonowego mniej więcej w tym samym czasie co polka, a w swoich rytmach i krokach był tak bardzo zbliżony do polki, że często utożsamiano go z nią nazywając go, polką galopką, choć polka i galop były to dwa różne tańce. Tańce ludowe o krokach i rytmach galopa bardzo licznie pojawiły się w kręgu południowym i to nie tylko na ziemiach niemieckich, ale również czeskich, słowackich i polskich. Bardzo prawdopodobne więc, że galop wyłonił się z tego samego co polka, czesko-niemieckiego kręgu tańców ludowych, a podobieństwo kroków i rytmów potwierdza to przypuszczenie. Karol Mestenhauser, warszawski nauczyciel tańca, wskazywał na teren Karpat, zamieszkałych przez polskich górali, jako ojczyznę tańca, którego kroki miały przypominać zsuwanie się z gór szybkim cwałem korowodów góralskich par. Do stolicy Francji galop przywędrował razem z polką i jakby w jej cieniu. Paryż zaakceptował go jako jedną z szybszych odmian polki i włączył do repertuaru modnych tańców salonowych i nie tylko. Różnica między galopem a polka polegała na braku rozkołysania i wychyleń górnej części ciała, właściwych polce. Korpus starano się trzymać prosto, a ruchy były bardziej zwarte i energiczne.
Mazurpolka lub polka – mazurka jest tańcem muzycznie podobnym do mazura, ale tańczy się ją podobnie jak polkę. Wiele mazurpolek skomponowanych zostało przez Johanna Straussa II i jego rodzinę. Pierwszą polkę- mazurkę skomponował Johann Strauss II w 1854 r. – pod nazwą „Viennoise” op. 144. W tym samym czasie powstawały również szybkie polki, tzw. schnell-polki (szczególnie słynne schnell-polki komponował Eduard Strauss).
Polka – mazurka jest w metrum ¾. Pomimo pewnego podobieństwa do walca, mazurpolka posiada akcent na pierwszą wartość, podczas gdy w walcu akcentowane są druga i trzecia ćwierćnuta. Trio nie jest zależne melodycznie od części poprzednich, może zawierać odrębne wątki melodyczne. Joseph Strauss i jego rodzina wprowadzała do polek-mazurek wątki romantyczne m. in. w „Sympathie” op. 73 czy „Frauenherz” op. 73.
Źródła wiedzy:
- M. Kania, Tańce historyczne, http://www.lider.szs.pl/biblioteka/index.php?action=pokazaut&autor_id=280 [dostęp 30.12.2015]
Porównaj z informacjami o polce w wersji plebejskiej — w rozdziale tańce plebejskie, hasło polka.
Praktyka:
Zespół Pieśni i Tańca „Suwalszczyzna”
Rok 2015 był to rok, w którym zespół przećwiczył wiele rodzajów polek i dokładnie poznał różnicę w skoczności lub posuwistości podskoków. Po polce chłopskiej z polsko-litewskiego pogranicza przetańczono wersję najbardziej kanoniczną, zdarzyło się nawet odtańczyć polkę z rodowitym Czechem (podczas wymiany młodzieży); wreszcie przyszedł czas na polkę salonową. Znalazła ona swoje miejsce w programie „Balu w Resursie Obywatelskiej 1914 r.” Muzykę autorstwa C. Milockera zaaranżował Krzysztof Krzesicki, choreografię stworzył Jarosław Wojciechowski. Premiera widowiska miała miejsce 11 listopada 2015 roku w Suwałkach.
Kawalerowie ochoczo postępują za wdzięcznymi pannami. Polka salonowa w sali balowej pałacu Tyszkiewiczów na Zatroczu, 14.11.2015.
Polka — cwał. Sala balowa dawnej suwalskiej resursy obywatelskiej. Rekonstrukcja 6.11.2015.
Koło zamienia się w wartki niepowstrzymany łańcuch tancerzy. Występ w Suwalskim Ośrodku Kultury, 11.11.2015.
Który taniec dorówna skoczności polce? Niejeden raz wszyscy tancerze unoszą się nad parkietem.
Autorem wszystkich zdjęć ilustrujących opisy polki jest Krzysztof Mierzejewski.
