Gałąź odrasta: tkactwo z Sabiną Knoch

Rok 2020 (i nieco wcześniej) dla ocalania kultury tradycyjnej w Suwalskim Ośrodku Kultury to Pracownia Dziedzictwa Kulturowego. Warto podsumować ten czas, spojrzeć w obranym kierunku – a było to przede wszystkim tkactwo prowadzone przez czynną tkaczkę tradycyjnej tkaniny wielonicielnicowej, dwuosnowowej i sejpaków z Suwalszczyzny – Sabinę Knoch ze Szczepek koło Nowinki.

Paradoksalnie szczególnie ostatni rok sprzyjał nie tylko dokumentacji i archiwizacji, ale również promowaniu i tworzeniu wirtualnych instruktarzy filmowych w sieci, a więc dostępnym każdemu i w każdym czasie.

I tak w 2020 roku SOK realizował projekt „Mistrzyni Sabina Knoch uczy tkać wielonicielnicową tkaninę lnianą”, realizowanego w ramach programu “Kultura i tradycja 2020”. Przedsięwzięcie miało na celu ochronę zanikających tradycji tkackich regionu i przywracanie ich środowisku lokalnemu. Pierwsza (teoretyczna) część warsztatów odbyła się w formie nauki zdalnej — filmów edukacyjnych na kanale YouTube SOK. Powstały wartościowe filmy ukazujące proces tkania, budowę krosna, prace przygotowawcze, walory tkanin.

Na naszej stronie zbieramy wszystko w jednym miejscu dla ułatwienia dostępu zainteresowanym, czyli poniżej oraz na stałe w dziale Tkactwo.

Wirtualne warsztaty tkackie cz.1 Budowa krosna: opowieść o konstrukcji i zasadach działania krosna tkackiego, pokaże m.in. z czego składa się krosno, jakie jest przeznaczenie poszczególnych części, jakie nazwy nosiły one w gwarze dawnej Suwalszczyzny oraz jak ważne jest, by nie zgubić porządku.

 

Wirtualne warsztaty tkackie część 2. Stosowane tradycyjnie przędze i ich właściwości. Opowieść o tym, jakie przędze tradycyjnie stosowano do tkania tego typu tkanin, ale również o pracochłonnym procesie ich przygotowywania.

 

Wirtualne warsztaty tkackie część 3. Farbowanie tkanin barwnikami naturalnymi — o tradycyjnych kolorach Suwalszczyzny i naturalnych barwnikach, a także sfilmowane próby farbowania.

 

Warsztaty tkackie część 4. Farbowanie tkanin barwnikami chemicznymi — o barwnikach chemicznych, dzięki którym tradycyjne chodniki, pasiaki zyskały intensywne, trwałe kolory.

 

Wirtualne warsztaty tkackie część 5. Rodzaje splotów tkackich stosowanych na Suwalszczyźnie – jakie sploty tkaniny były najbardziej popularne na Suwalszczyźnie, co ma wpływ na grubość tkaniny na czym się niegdyś tkało, jak uzyskiwano wzór wypukły.

 

Warsztaty tkackie część 6. Przygotowanie osnowy i snucie krosna. Pokazanie całego procesu przygotowawczego na krosnach znajdujących się w pracowni.

 

Intensywne zajęcia praktyczne trwały od września do grudnia 2020 r. W warsztatach z Sabiną Knoch wzięło udział pięć suwalczanek: Elżbieta Brzozowska, Bożena Koloszewska, Maria Sawionek, Małgorzata Staśkiewicz i Magdalena Zielińska. W Pracowni Tkackiej Suwalskiego Ośrodka Kultury zgłębiały techniczne aspekty rzemiosła i uczyły się pracy z przędzą lnianą, tradycyjnych wzorów oraz pielęgnowania i celebrowania dziedzictwa kulturowego regionu. Owoce ich pracy zaprezentowano na powarsztatowej wystawie w Suwalskim Ośrodku Kultury przy ul. Noniewicza 71 (30 grudnia 2020 r. – 31 stycznia 2021 r.). Relacja z wystawy tkanin dwu- i wielonicielnicowych – tutaj.

Z tkaczką Sabiną Knoch filmowe rozmowy prowadziła instruktorka SOK-u etnograf Magdalena Zielińska.

Filmy zrealizował kol. Kamil Jutkiewicz

O Sabiie Knoch można poczytać więcej w dziale Twórcy ludowi.

 

Zwyczajowo kronikarz tej strony przypomina ciągłość działań ochronno-promocyjnych ludowych tradycji Suwalszczyzny: kontakty z tkaczką Sabiną Knoch zawdzięczamy instr. ds. folkloru Helenie Kozłowskiej (obecnie na emeryturze), a inspirację do prezentacji internetowych (również emerytowanemu) instr. Mirosławowi Nalaskowskiemu. Projekty o dofinansowanie tych działań pisał Piotr Kuczek, po nim z powodzeniem kontynuowała Agnieszka Tomaszewska – oboje etnografowie za biurka wciągnięci. Kadra wymieniła się nie tak dawno… obecnie instruktorem folkloru w SOK-u jest Magdalena Zielińska, ale co ciekawe, projekty pisze Joanna Sztelmer, również nie tylko pisarz biurowy, ale i kulturoznawca. Nadal więc jest pewność, że w zakresie tradycji ludowych będzie się coś działo, co będzie miało sens!