Gdzie dowiedzieć się więcej o polskich tańcach?

Na portalu Dziedzictwo Suwalszczyzny odnotowujemy, że na polskim rynku wydawniczym ukazała się nowa cenna pozycja książkowa: Taniec narodowy w polskim kanonie kultury, autorstwa naszego autorytetu i kolegi, dr Tomasza Nowaka, etnomuzykologa i etnochoreologa z Uniwersytetu Warszawskiego.

To bardzo ważna pozycja w badaniach nad tańcem w Polsce, a dla nas, regionalistów i miłośników kultury ludowej, kontynuatorów tradycji – ogromne, interesujące źródło wiedzy.

Tomasz Nowak
Taniec narodowy w polskim kanonie kultury. Źródła, geneza, przemiany, Warszawa 2016

Książka ukazuje panoramę dziejów kanonu polskich tańców narodowych, obejmującego współcześnie pięć gatunków: polonez, mazur, krakowiak, kujawiak, oberek. Jak powiada autor, kanon polskich tańców narodowych zaczął się kształtować za czasów królów saskich. Szczególnego znaczenia taniec nabrał w okresie rozbiorów, gdyż stał się nośnikiem tożsamości. Dla przykładu poloneza i mazura tańczono z różnym natężeniem we wszystkich trzech zaborach.

— Postanowiłem sobie odpowiedzieć na pytanie, co łączy tańce, które uznajemy za narodowe, i znalazłem tylko jeden element wspólny – mówił w wywiadzie do radiowej „Dwójki” dr Tomasz Nowak — Tym elementem jest fakt, że w pewnym momencie wyższe warstwy społeczne uznały pewne tańce za znaczące dla siebie. Tańcem podkreślano własne walory kulturowe.

Dr Tomasz Nowak jest etnomuzykologiem i antropologiem tańca, związanym z Instytutem Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Współpracuje z Zakładem Tańca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina i Instytutem Muzyki i Tańca. Jest m.in. członkiem International Council for Traditional Music, sekretarzem Generalnym Związku Kompozytorów Polskich, ekspertem polskiej sekcji CIOFF.

Dodatkowo z najnowszych wieści – książka została nagrodzona w konkursie Narodowego Centrum Kultury jako Najlepsza Praca Pisemna z Zakresu Historii Muzyki Polskiej w 2016 roku!

Więcej o książce:

• do poczytania – tutaj
• wywiad emitowany w radiowej „Dwójce” 16.01.2017 – tutaj  (na lewo od ilustracji jest player do odsłuchania)
• do kupienia — w sklepie wydawcy Bel Studio i innych księgarniach.

 

Tyle  opisu wydawniczego – od nas chcemy jeszcze podkreślić piękny, zrozumiały, literacki język autora. Kto ma szczęście znać osobiście dr Tomasza Nowaka, ten wie, że jest zarówno teoretykiem, jak i świetnym praktykiem badanych przez siebie tańców, i że pisze równie przystępnie, jak mówi. W tym miejscu pora zebrać historię suwalskich kontaktów z badaczem, tancerzem, popularyzatorem wiedzy o tańcach wszystkich ziem dawnej Rzeczypospolitej.

 

2013-2014 – „Źródliska”

To nie pierwszy kontakt dr Tomasza Nowaka z etnografami i folklorystami Suwalskiego Ośrodka Kultury (od 2013 roku był jednym z jurorów kolejnych lipcowych Suwalskich Jarmarków Folkloru). Tomasz Nowak w 2014 roku przyjął funkcję eksperta Rady Artystyczno-Programowej VI Międzynarodowego Festiwalu Ludowych Zespołów Tanecznych „Źródliska” (organizator: Suwalski Ośrodek Kultury). Projekt to szereg działań ochronno-popularyzacyjnych unikalnych praktyk obrzędowych i tanecznych z mało znanych zakątków Europy Środkowo-Wschodniej.  Dofinansowanie z grantu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Więcej o festiwalu: tutaj.

 

2014-2015 – digitalizacja zbiorów muzycznych

Wielce pomocny był udział  dr. Tomasza Nowaka w 2-letnim projekcie digitalizacyjnym „Muzyczno-taneczne tradycje ludowe Suwalszczyzny i północno-kresowych regionów” (dofinansowanie z grantu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego). Było to pionierskie przedsięwzięcie, przede wszystkim w zakresie pozyskania i zdigitalizowania nagrań muzycznych zdeponowanych na taśmach magnetofonowych w kilku ośrodkach naukowych w Polsce. Nieoceniona była pomoc pana badacza, a później już kolegi naszego, w rozpoznawaniu właściwej drogi do celu. Efekty naszych działań to m.in. niniejsza strona internetowa szczególnie dział Muzyka.

 

2014 – rekonstrukcja tańców wileńskich

Tym razem nie region Tomasza, ale Tomasz zaprosił region do współpracy… w odtworzeniu dawnych tańców wileńskich na ziemiach obecnych Mazur Wschodnich (również dla powojennych osiedleńców na terenach Mazur, w tym cymbalistów wileńskich). Warto wspomnieć, że tematem Tomasza Nowaka pracy doktorskiej (2003) były „Tradycje muzyczne społeczności polskiej na Wileńszczyźnie”, ukazującej w szerokim kontekście ludowe tradycje muzyczne i taneczne.

W ramach projektu „ Cymbały — łącznikiem pokoleń” (współfinansowanie MKiDN, organizator Gminny Ośrodek Kultury w Stradunach koło Ełku) zorganizowano warsztaty odtwarzające tradycje kulturowe Wileńszczyzny. Prowadzący warsztaty dr Tomasz Nowak (etnomuzykolog i choreolog z UW). W trakcie warsztatów odtwarzano kilkanaście tańców i zabaw tanecznych, które na Wileńszczyźnie przetrwały do czasów współczesnych. Efekty – tutaj:

Następnie redaktorzy niniejszego portalu mieli zaszczyt współuczestniczyć w wydaniu książki Tomasza Nowaka Tradycyjna kultura taneczna Wileńszczyzny do 1939 roku, Centrum Kultury Gminy Ełk z siedzibą w Stradunach, Straduny 2014.

 

2015 – rekonstrukcja tradycji plebejskich i salonowych

Już nie doktor nauk, ale Mistrz – takie bowiem Spotkania z Mistrzami zorganizował Suwalski Ośrodek Kultury jako wprowadzenie do planowanej rekonstrukcji „Balu w Suwalskiej Resursie Obywatelskiej 1914 r.” Cykl spotkań obejmował modę, muzykę, tańce i historię epoki. Przybliżenie współzależności i przenikania się kultur poszczególnych warstw społecznych, zostało rewelacyjnie przybliżone w popularyzatorskim wykładzie T. Nowaka „Z salonu do chaty i z powrotem. Polki, oberki i inne tańce”. Wykład został spisany i jest zaprezentowany na niniejszej stronie w dziale „Przedwojennne Suwałki”, a relacja ze spotkania – tutaj.

 

Z przyjaźnią i sympatią śledzimy rozwój zainteresowań badawczych bohatera tego artykułu, etnomuzykologa i antropologa tańca. Niech jego dokonania będą wsparciem kolejnych programów tanecznych przygotowywanych przez lokalne zespoły. Zespół Pieśni i Tańca „Suwalszczyzna” już przygotowuje się do spożytkowania tej wiedzy.