Odszedł jeden z Mistrzów

Wczoraj odszedł po pięknym życiu Andrzej Strumiłło…

Tak wielu – i tak istotnych – ludzi w najbliższym czasie podzielą się o Nim wspomnieniami. Warto będzie zapoznawać się z ich wspomnieniami.

Dla mnie był on szczególnym wyznacznikiem rzetelności powiązanej z talentem – w swym długim i bardzo owocnym życiu. Miałem to szczęście, że w niektórych (w sumie drobnych) przedsięwzięciach mogłem wraz z nim współuczestniczyć.

M.in. był On kuratorem podczas dwóch współorganizowanych przeze mnie międzynarodowych polsko-litewskich plenerów rzeźbiarskich, w latach 1999-2000, pod wspólną nazwą „Krzyże przydrożne, kapliczki słupowe, monumentalna rzeźba sakralna”, w których każdorazowo uczestniczyło ponad 20 polskich i litewskich najwybitniejszych rzeźbiarzy ludowych, członków polskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych i paralelnej organizacji litewskiej: Lietuvos Tautodailininku Sajunga. Rzeźby drugiego pleneru (z roku 2000) zostały ustawione wg koncepcji Strumiłły w plenerowym ogrodzie przy byłym klasztorze kamedułów w Wigrach.

Na archiwalnych zestawach zdjęć (oraz oczywiście w Wigrach) można zobaczyć niektóre z tych rzeźb.

Dębowe pnie na te rzeźby zostały na te plenery (szczególnie w 2000 roku) przywiezione z rodzinnej dla Profesora Litwy (konkretnie z lasów w okolicach Prienai), by polscy i litewscy ludowi rzeźbiarze mogli każdorazowo w 1999 i 2000 r. podczas  dwutygodniowych działań plenerowych (na terenie zabudowań parafii Smolany koło Sejn) pozostawić swe rzeźby ku pożytkowi mieszkańców Suwalszczyzny i przybywających turystów.

Profesor był zewnętrznym konsultantem ich pomysłów i dzieł.

20 rzeźb z pleneru z 1999 roku wstępnie zaprezentowanych 8 czerwca tegoż roku podczas mszy pontyfikalnej w Ełku (pod przewodnictwem Jana Pawła II) – zostało następnie ustawionych na terenie Suwałk (5 rzeźb) oraz w przestrzeniach wiejskich na terenie północnej Suwalszczyzny, zaś wszystkie 22 rzeźby wykonane podczas  pleneru w 2000 roku – usadowiono na terenie tzw. ogrodów przyklasztornych byłego eremu kamedułów na Wigrach.

Plan tego usadowienia i bezpośrednich wizualnych i kontekstowych relacji: rzeźby – klasztor wigierski, zostały zrealizowane wg koncepcji Andrzeja Strumiłły.

Rzeźby wykonane z dębu (przy niewielkiej konserwacji wystarczy raz do roku zabezpieczyć je konserwantem)  są w stanie wytrzymać w warunkach plenerowych nawet do 150 lat. Można więc domniemać, że dzieła ludowych rzeźbiarzy wykonane w roku 2000 – mogą stać jeszcze w 2150 roku, gdy zarówno ich twórców, jak i pomocników dawno już nie będzie (przejdziemy do świata struchlałego – wg dawnego znaczenia tego słowa…).

Przez ostatnie 20 lat wigierskie plenerowe rzeźby przetrwały, mimo niekiedy braku należytej konserwacji oraz dziwnych pomysłów doraźnie zarządzających tym terenem (jeden z byłych dyrektorów wigierskiego Domu Pracy Twórczej chciał te rzeźby wykopać i usunąć – na szczęście nie zdążył urzeczywistnić tego zamysłu).

Wigierskie rzeźby w 2010 roku.

Ogromną wartość, nie tylko artystyczną, posiadają zarówno dzieła malarskie, fotograficzne czy edytorskie Profesora – ale są one realnie dostępne ograniczonemu kręgowi obcujących z tymi dziełami. Park rzeźb na Wigrach – może kolejnym pokoleniom turystów przybywającym do wigierskiego pokamedulskiego eremu (jeśli tylko zechcą refleksyjnie na tym terenie nieco pobyć) – ujawnić te sensy i konteksty, które w 2000 roku zostały włożone przez twórców, m.in. na znak dwu tysięcy lat relacji pomiędzy chrześcijaństwem a sztuką…     

Mirosław Nalaskowski

 

 

Andrzej Strumiłło – grafik, malarz, poeta, rzeźbiarz, fotograf, artysta wszechstronny. Urodził się w 1927 roku w Wilnie. Był uczniem Władysława Strzemińskiego w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi, dyplom zdobył w krakowskiej ASP.

Podróżował zawodowo jako grafik i projektant; z wypraw powstały cykle zdjęć i rysunków między innymi z Chin, Tajlandii i Japonii. W latach 1982-1984  był kierownikiem pracowni graficznej przy sekretariacie generalnym ONZ w Nowym Jorku. Później wrócił do Polski i osiadł nad jeziorami, w Maćkowej Rudzie nad Czarna Hańczą  (niedaleko Wigier), gdzie mieszkał do śmierci,  9 kwietnia 2020 roku.

Nekrolog Andrzej Strumiłły na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego – tutaj.

Garść wspomnień ludzi kultury i naszym wybitnym Sąsiedzie na stronie białostockiej „Gazety Wyborczej” – tutaj.

Top